Oirschot

Hieronder een column die eergisteren verscheen op de weblog van Veerle Slegers (SP Provinciale Statenlid). Hij is ook direct te bekijken op haar website, klik daarvoor op deze link.

De boer is flink in beeld. Op een rare manier vaak. Zo lijkt het soms alsof boeren grote boeven zijn die Nederland willen volplempen met megastallen zodat ze ten koste van beesten en buitenlui veel kiloknallers aan argeloze burgers kunnen verkopen. Of ze worden in commercials neergezet als nostalgische Ot-en-Sientypes die naïef maar ‘puur natuurlijk’ graan of melk produceren voor ‘gezonde’ koekjes en yoghurt. Er zijn zelfs reclames die met een erotisch bedoelde knipoog blonde boerenknechten in de wei smeuïge kaas aan de man, eh vrouw moeten brengen. De agrosector is een tegenoffensief begonnen om het beeld van boeren realistischer en positiever te maken, bijvoorbeeld door burgers uit te nodigen op boerenbedrijven. Kijken of dat helpt.

In werkelijkheid zijn boeren gewoon ondernemers die ervoor kiezen om zoveel mogelijk met natuurlijke hulpbronnen hun brood te verdienen met het produceren van voedsel. Hun bedrijven zijn meestal in meer of meerdere mate voorzien van moderne, computergestuurde technologie. De afgelopen jaren heb ik veel gesproken met boeren, milieu-organisaties, omwonenden van landbouwbedrijven en veehouderijen, wetenschappers en bestuurders. Daardoor denk ik dat het niet gaat over hoe je de boerenboodschap verpakt maar over wélke boodschap dat is. Wil je draagvlak creëren voor je agrarische bedrijvigheid door alleen een goed verhaal te vertellen “voor het oog van het kerkvolk”? Of wil je je bedrijf ontwikkelen in overeenstemming met de omgeving en de mensen die daar wonen? Dat zijn twee verschillende dingen.

Als je wilt gaan uitbreiden en je hebt keurig volgens alle regels je vergunningen gekregen, flink geïnvesteerd in een zo diervriendelijk mogelijk stalsysteem inclusief combi-luchtwasser of zo energiezuinig mogelijke teelt maar je krijgt desondanks nog steeds een slechte prijs voor je vlees, biggen, melk of komkommers plus ruzie met je buren, dan baal je; “Wat willen ze nou nog?” Nou, “ze” (omwonenden, consumenten, burgers) willen dat hun zorgen over hun gezondheid in de nabijheid van veel stallen serieus worden genomen. Het late en inadequate ingrijpen door overheid en politiek bij de diverse dierziekte-epidemiëen in de laatste 15 jaar heeft het vertrouwen van burger in overheid ernstig ondermijnd. “Ze” willen dat hun lokale volksvertegenwoordigers en bestuurders behalve de agrobelangen ook hún belangen meenemen in besluitvorming: Op grond van het verleden is er vaak alle reden om daaraan te twijfelen. Daar ligt dus een taak voor overheid en politiek. Een goed PR-verhaal alleen is simpelweg niet meer voldoende.

Ook zullen de belangenorganisaties van de agrosector in het belang van hun achterban moeten bewijzen dat bedrijfsvoering én producten veilig en ecologisch verantwoord zijn. En dat ze de lokale leefbaarheid niet verstoren, lokaal maatschappelijk draagvlak hebben door samenspraak met omwonenden. Daarvoor is waarschijnlijk een hele andere denkrichting nodig: Weg van steeds grootschaligere, intensievere productie voor de wereldmarkt. Uiteindelijk gaan Nederlandse ondernemers, niet lang na nu, die concurrentieslag met landen als Brazilië, China en de VS definitief verliezen. Zelfs de Rabobank zegt nu hardop dat dit verdienmodel morsdood is. Dus óp naar kleinschalige kwalitatief onderscheidende productie voor de regionale markt (niet West-Europa maar hooguit Nederland).

Distributie via Internet en logistieke systemen slim benutten. “Cut out the middle men”: rechtstreeks van producent naar consument. Niet investeren in grootschaligheid of bijvoorbeeld mestvergisters maar in écht vernieuwende teeltmethodes en hergebruik van nutriënten waar die nodig zijn. Niet de producten naar Verweggistan exporteren maar juist de technieken, zodat elke regio in zijn eigen voedsel kan voorzien. Pas als we deze weg inslaan, zal het maatschappelijk draagvlak voor voedselproductie weer groeien. Dan gaan burgers, buitenlui en consumenten boeren weer waarderen als de leveranciers van hun eerste levensbehoefte: gezond, veilig, zeker, sociaal geproduceerd voedsel. Dat is de beste PR die de agrosector kan hebben.